Koszty zastępstwa procesowego radcy prawnego lub adwokata

W niniejszym artykule wyjaśniamy, kto, kiedy i na jakich zasadach pokrywa koszty zastępstwa procesowego radcy prawnego lub adwokata.

Strona przegrywająca, stosownie do art. 98 KPC, winna zwrócić koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego, przysługujące radcy prawnemu lub adwokatowi.

Radca prawny lub adwokat ma możliwość odbioru kosztów zastępstwa procesowego bezpośrednio od przeciwnika (gdyż obejmuje to swym zakresem pełnomocnictwo procesowe) lub od swojego mocodawcy.

Niedopuszczalna jest interpretacja art. 203 § 2 KPC, prowadząca do nieracjonalnej wykładni tego przepisu. Przepis ten dotyczy sytuacji, w której doszło do zbędnego wytoczenia powództwa. W sytuacji, gdy występuje brak zapłaty przez pozwanego w chwili wnoszenia pozwu, wniesienie go jest konieczne i w pełni uzasadnione. Nikt nie jest w stanie przewidzieć, czy pozwany w danym terminie spełni roszczenia i będzie to miało miejsce po wniesieniu pozwu lub bez wnoszenia pozwu.

Jeśli w trakcie postępowania sądowego pozwany realizuje część lub całość żądania pozwu, radca prawny lub adwokat będący pełnomocnikiem powoda powinien pozew ograniczyć lub cofnąć w całości, podtrzymując jedynie żądanie zasądzenia na rzecz powoda kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, przysługujących radcy prawnemu lub adwokatowi.

W sytuacji, gdy z uwagi na dokonanie spłaty przez pozwanego w toku procesu, radca prawny lub adwokat reprezentujący powoda cofnął powództwo po wniesieniu go do sądu, nie ma konieczności zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz pozwanego. Przeciwnie – to pozwany powinien zwrócić koszty, które powinien otrzymać radca prawny lub adwokat. A więc:

Strona przegrana jest obciążona kosztami zastępstwa procesowego również w sytuacji zbędnego wytoczenia powództwa.

Odmienny tok rozumowania doprowadziłby do sytuacji, w której wierzyciele obawialiby się wytaczać powództwa, gdyż dłużnik może spełnić swoje świadczenie po wniesieniu pozwu i na nich spadłyby negatywne skutki realizacji swoich praw – wydaje się to być sprzeczne z zawartymi w konstytucji RP zasadami: państwa prawa, prawa do sądu i sprawiedliwości społecznej.

Wszelkie koszty sądowe, w tym koszty zastępstwa procesowego, winny obciążyć stronę przegraną.

Przepisy KPC statuują zasadę, że wynik procesu decyduje o obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi, a w konsekwencji powinien otrzymać je radca prawny lub adwokat. Oceny żądań zgłoszonych w pozwie należy dokonać po przeprowadzeniu postępowania, ale na czas jego składania, tzn. czy były zasadne w momencie jego składania. Nikt nie jest w stanie przewidzieć, czy w trakcie procesu świadczenie zostanie czy też nie zostanie spełnione.