Ta strona używa plików cookies.
Polityka Prywatności
✔ AKCEPTUJĘ
  • 99,8% skuteczności
  • 2,2 mln zł najwyższe wywalczone świadczenie za śmierć bliskich
  • Bezpłatna porada w sprawie odszkodowań OC
Infolinia +48 503 138 356
  • 99,8% skuteczności
  • 2,2 mln zł najwyższe wywalczone świadczenie za śmierć bliskich
  • Bezpłatna porada w sprawie odszkodowań OC
Infolinia +48 503 138 356

Odszkodowanie za niesłuszne aresztowanie i skazanie w sądzie karnym oraz cywilnym

W Polsce od lat przybywa spraw o niesłuszne aresztowanie i skazanie. Nie wszystkie ofiary błędów systemowych wiedzą, że mogą żądać odszkodowania i zadośćuczynienia nie tylko przed sądem karnym, ale również cywilnym.

Niesłuszne zatrzymanie, aresztowanie (osadzenie w areszcie śledczym) oraz skazanie na więzienie rozpatrywane jest przez kodeks postępowania karnego. Według polskich przepisów art. 552 kodeksu postępowania karnego odszkodowanie obejmuje poniesioną szkodę, a zadośćuczynienie krzywdę. Oczywiście warunkiem przyznania świadczeń jest założenie, że aresztowanie lub skazanie były niesłuszne, jak w przypadku znanej sprawy Tomasza Komendy. Wysokość odszkodowania i zadośćuczynienia zależy między innymi od długości kary, skutków fizycznych i emocjonalnych. Aby otrzymać należne świadczenia po wyroku uniewinniającym, należy założyć wniosek do właściwego sądu karego lub powództwo cywilne.

Sąd właściwy orzekający o odszkodowaniu

Poszkodowanemu (czyli osobie osadzonej lub jej rodzinie – Komu i w jakich okolicznościach należy się odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne aresztowanie lub skazanie?) w związku z postawieniem w stan oskarżenia i zastosowaniem środków ograniczających wolność (areszt, więzienie) przysługuje odszkodowanie i zadośćuczynienie od Skarbu Państwa. Na postawie przepisów kodeksu postępowania karnego sprawa jest składana we właściwym sądzie okręgowym – miejsca wydania orzeczenia, odbywania kary czy aresztu. Przepisy k.p.k. to regulacja szczególna i ma pierwszeństwo w stosowaniu pozwu o odszkodowanie i zadośćuczynienie, co wyłącza zastosowanie reguł odpowiedzialności Skarbu Państwa za wyrządzone szkody określone w kodeksie cywilnym w art. 417. Jednak nie zmienia to faktu, że poszkodowany może skorzystać z obu ścieżek postępowania sądowego.

Postanowienie sądu okręgowego

Uczynił tak biznesmen prowadzący firmy międzynarodowe. Zatrzymany i aresztowany na kilka tygodni nie mógł prowadzić firm, co skutkowało znacznymi konsekwencjami. Biznesmen zażądał od Skarbu Państwa w sądzie karnym 638 tys. zł odszkodowania i 750 tys. zł zadośćuczynienia. Podobne żądania przedstawił w sądzie cywilnym, używając niemal innych argumentów, a i wysokość odszkodowania wzrosła o 147 tys. zł.

Sąd okręgowy odrzucił roszczenie z tytułu powództwa cywilnego, ponieważ w tej samej sprawie toczyło się postępowanie karne na wniosek poszkodowanego. Sąd nie przyjął tłumaczenia, że oba powództwa różniły powody ich złożenia. Sprawa karna rozpatrywała zastosowanie kilkutygodniowego niesłusznego aresztu, natomiast cywilna prowadzenia postępowania karnego aż 11 lat. Sąd apelacyjny utrzymał postanowienie sądu okręgowego, dlatego sprawa trafiła do sądu najwyższego.

Sąd Najwyższy nakazał rozpatrzenia obu wniosków

Odwołanie biznesmena do sądu najwyższego przyniosło pozytywny skutek, gdyż sąd przyznał mu częściowo rację. Sąd cywilny w razie wniesienia roszczeń przynależnych do postępowania karnego, nie może odrzucić wniosku, jak w przypadku biznesmena, a jedynie przekazać do sądu właściwego – karnego. W przypadku podobieństw obu spraw ze względu na podmiotowość i przedmiotowość, zachodzi zawisłość sprawy o to samo roszczenie w powództwie cywilnym. W przypadku biznesmena nie zaistniała ta sama podmiotowość, ponieważ roszczenia nastąpiły z innego tytułu i dotyczyły różnych kwot odszkodowania, dlatego SN nakazał rozpatrzenie wniosku przez sąd cywilny.

Jak można zauważyć, warto ubiegać się o odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznane krzywdy na różnych płaszczyznach. Opisany przykład oraz kilka innych (Wysokie odszkodowanie i zadośćuczynienie za represje komunistyczne i więzienie w PRL, Odszkodowanie za złe warunki w więzieniu) jednoznacznie pokazują, że ich wysokość nie zależy tylko od skutków i doznanych krzywd, ale także ich różnych przyczyn.