Powstanie i ustanie odpowiedzialności podatkowej członków zarządu sp. z o.o.

W niniejszym artykule, powołując się na określone przepisy prawa, wyjaśniamy, jak krok po kroku sprawdzić powstanie i ustanie odpowiedzialności podatkowej członków zarządu sp. z o.o.

• Krok 1

Po pierwsze należy sprawdzić, czy upłynął okres przedawnienia. Stosownie do art. 59 § 1 pkt 9 Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe wygasa na skutek przedawnienia. Wygaśnięcie zobowiązania podatkowego powoduje ustanie więzi prawnej, łączącej podatnika z podmiotem uprawnionym do świadczenia podatkowego. Oznacza to, że podmiot uprawniony, tj. Skarb Państwa, nie może skutecznie żądać od podatnika wykonania zobowiązania podatkowego.

Wygaśnięcie zobowiązania podatkowego, poza skutkiem materialnoprawnym, rodzi również skutek formalnoprawny. Wobec braku przedmiotu postępowania, postępowanie jako bezprzedmiotowe podlega umorzeniu (art. 208 § 1 Ordynacji podatkowej).

Do zaistnienia odpowiedzialności podatkowej osób trzecich nie wystarcza istnienie samego zobowiązania podatkowego, lecz konieczne jest istnienie zaległości podatkowej (art. 107 § 1 w zw. z art. 116 § 1 ord. pod.).

• Krok 2

Stosownie do art. 118 § 1 Ordynacji podatkowej decyzja o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej może być wydana, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, nie upłynęło 5 lat.

Zgodnie z art. 108 § 1 Ordynacji podatkowej zarówno sama odpowiedzialność podatkowa osoby trzeciej, jak i jej zakres oraz obowiązek świadczenia, muszą wynikać z decyzji wydanej w zakończeniu postępowania w tej sprawie i powstawać z dniem jej doręczenia (art. 108 § 1 ord. pod. w zw. z art. 118 § 2 ord. pod.). Początek biegu tego terminu jest związany z końcem roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, a nie w którym upłynął termin płatności podatku.

• Krok 3

Następnie należy ocenić, czy została spełniona podstawowa przesłanka odpowiedzialności członka zarządu sp. z o.o., jaką jest bezskuteczność egzekucji, warunkująca zastosowanie konstrukcji z art. 116 Ordynacji podatkowej.

Egzekucja przeciwko spółce nie jest bowiem bezskuteczna tak długo, jak długo ma ona majątek, z którego można zaspokoić wierzycieli, a w konsekwencji tak długo, jak nie została przeprowadzona próba prowadzenia egzekucji ze wszystkich składników majątku. Organ egzekucyjny powinien dokonać w sposób wyczerpujący sprawdzenia stanu majątku spółki, przykładowo powinien dokonać oględzin w centralnym rejestrze pojazdów czy też w ewidencji gruntów oraz próbować ustalić stan posiadanych przez daną spółkę wierzytelności itd. W tej materii, ze względów pragmatycznych, warto przytoczyć argumentację zawartą w orzeczeniach sądów administracyjnych, których poglądy mają decydujące znaczenie dla ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy.

• Krok 4

Istotną kwestią jest także okoliczność, czy i kiedy zachodziły przesłanki do ogłoszenia upadłości spółki. Należy określić, czy można przypisać winę w niezgłoszeniu upadłości osobie sprawującej funkcje członka zarządu oraz czy członek ten nadal sprawował swoje funkcje, gdy zaistniały ku temu przesłanki (a więc, czy posiadając legitymację formalnoprawną i odpowiednią wiedzę, nie mógł zgłosić upadłości).

Należy zachęcać członków zarządów spółek i byłych członków do korzystania z pomocy osoby wykwalifikowanej, jaką jest np. radca prawny czy adwokat, w obronie ich słusznych interesów.