Artur Klimkiewicz
- ul. Pileckiego 17/2, 20-091 Lublin
- arturklimkiewicz@gmail.com
- 503 138 356 | 518 445 012
Strona główna > Blog > Stan wegetatywny – odszkodowanie i zadośćuczynienie dla najbliższych. Przykładowe kwoty
Zadośćuczynienie pieniężne przysługuje osobom najbliższym dla poszkodowanego, który na skutek wypadku lub innego czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu uniemożliwiającego lub znacznie ograniczającego możliwość utrzymania z nimi właściwych i prawidłowych relacji, jak ma to miejsce chociażby w przypadku śpiączki.
Jeśli jesteś opiekunem najbliższej osoby poszkodowanej, która znalazła się w stanie wegetatywnym, a z tą osobą łączyła Cię szczególnie silna więź rodzinna i emocjonalna to znajdujesz się w kręgu osób, które mają możliwość dochodzenia zadośćuczynienia za doznane krzywdy. W dniu 27 marca 2018 r. Sąd Najwyższy (dalej: „SN”) podjął trzy kluczowe uchwały w składach siedmiu sędziów, których przedmiotem była ocena dopuszczalności tych roszczeń[1]. W każdej z tych uchwał SN orzekł, że osoba bliska poszkodowanego w wyniku czynu niedozwolonego może dochodzić roszczeń w oparciu o art. 448 k.c.[2], wykazując zawinione działanie sprawcy, istnienie dobra osobistego i jego naruszenie oraz doznanie krzywdy. W tezach każdej z trzech uchwał SN wskazał następująco:
„Sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu”.
Jeżeli w wyniku wypadku lub błędu medycznego bliska Ci osoba znajduje się w stanie wegetatywnym i w związku z tym:
należy Ci się rekompensata poniesionej przez Ciebie krzywdy. Dotyczy to również sytuacji, w której Twój bliski znajduje się w specjalnym ośrodku lub zakładzie opiekuńczym.
Pomimo niespornego orzecznictwa SN w tym zakresie pojawiały się w orzecznictwie i doktrynie poglądy negujące więź rodzinną jako dobro osobiste. Jak wskazał np. Sąd Okręgowy (dalej: „SO”) w Kielcach w wyroku z 20 kwietnia 2017 r., nie istnieją w polskim prawie cywilnym podstawy do wyodrębnienia samodzielnego, skupiającego w sobie rodzinne prawa podmiotowe dobra w postaci ogólnie ujętego życia rodzinnego (zwłaszcza z dodatkowym kwalifikatorem szczęśliwego, normalnego, niezakłóconego) i tym samym objęcia go treścią art. 23 k.c. W orzeczeniu z 29 grudnia 2016 r. Sąd Apelacyjny (dalej: „SA”) we Wrocławiu uznał, że poważny rozstrój zdrowia bezpośrednio poszkodowanego wpływający na więzi z członkami jego rodziny (postrzegane jako dobro osobiste) jest w istocie zdarzeniem nieznanym Kodeksowi cywilnemu jako źródło roszczeń dla podmiotów innych niż ten, którego uszczerbek dotknął.
W uchwałach z 27 marca 2018 r. Sąd Najwyższy po raz kolejny jednoznacznie zakwestionował powyższe poglądy i wskazał, że istnieje dobro osobiste osoby bliskiej w postaci więzi emocjonalnej z członkami rodziny, określane także jako „więź bliskości”, podlegające ochronie prawnej na podstawie przepisów o dobrach osobistych (art. 23, art. 24 i art. 448 k.c.), zwłaszcza że pozostawanie w więzi z osobami najbliższymi jest nierozerwalnie połączone z naturą człowieka i wspólne wszystkim ludziom, a ponadto powyższe dobro osobiste podlega ochronie prawnej. Najważniejsza jest istota dobra osobistego, a nadana mu nazwa ma drugorzędne znaczenie. W ocenie SN kryterium obiektywnym określenia stosunku bliskości kształtującego treść i zakres prawa związanego z omawianym dobrem może być zarówno formalny stosunek rodzinny (np. małżonkowie), jak i stosunek niesformalizowany, wymagający jego wykazania (konkubenci, związek partnerski). Znaczenie ma faktyczna relacja, a konkretyzacja tego, kto jest w danym przypadku najbliższym członkiem rodziny poszkodowanego należy do właściwego sądu orzekającego.
Jak wskazał SN, różnica między sytuacją, w której jedna z osób połączonych więzami rodzinnymi (bliskości) traci życie, a sytuacją, w której doznaje ona ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, nie polega na tym, czy dobro osobiste bliskiego zostało naruszone, gdyż tak jest w każdym z tych wypadków, lecz dotyczy sposobu naruszenia. Skoro w utrwalonym i jednolitym orzecznictwie SN uznaje się, że zadośćuczynienie na podstawie art. 448 k.c. przysługuje w razie śmierci bliskiego, to niezasadne jest odmawianie przyznania świadczeń, gdy to samo dobro (więzi rodzinne) ciężko ucierpiało, chociaż w inny sposób, w sposób podobny do fizycznej śmierci.
Celem zadośćuczynienia jest wynagrodzenie Twojej krzywdy spowodowanej naruszeniem prawa do niezakłóconego życia rodzinnego w postaci pozbawienia możliwości nawiązania normalnej i prawidłowej relacji rodzinnej z osobą poszkodowaną.
Z dotychczas zasądzanych kwot tytułem zadośćuczynienia pieniężnego dla osób najbliższych żyjącego poszkodowanego wynika, że kwoty uznawane przez sądy powszechne i SN za odpowiednie są bardzo zróżnicowane: często wyższe bądź nawet znacznie wyższe, niż kwoty zasądzane na podstawie art. 446 § 4 k.c. (odszkodowanie i zadośćuczynienie za śmierć bliskiej osoby), ale czasami znacząco niższe.
Na przykład wyrokiem z 24 kwietnia 2018 r. SN uznał za odpowiednie kwoty po 150 000 zł na rzecz rodziców, którzy opiekują się córką znajdującą się w stanie wegetatywnym[1]. Takie same kwoty zasądził SA we Wrocławiu w wyroku z 17 września 2013 r.[2] i SO w Ostrołęce w wyroku z 31 sierpnia 2017 r.[3].
Natomiast SA w Warszawie wyrokiem z 18 stycznia 2016 r. przyznał na rzecz matki dziecka znajdującego się w stanie wegetatywnym kwotę 300 000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego, a na rzecz ojca 200 000 zł[4]. Skarga kasacyjna wniesiona przez pozwanego w tej sprawie ubezpieczyciela została przez SN oddalona[5].
W wyroku z dnia 15 marca 2018 r. SO w Krakowie przyznał na rzecz matki, która opiekuje się sparaliżowanym w wyniku wypadku komunikacyjnego synem kwotę 50 000 zł[6], a Sąd Rejonowy w Wieluniu wyrokiem z 27 kwietnia 2018 r. w analogicznej sprawie przyznał kwotę 40 000 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego[7]. Powódki żądały w pozwach kwot w wysokości odpowiednio 150 000 zł i 75 000 zł.
[1] V CSK 300/17
[2] I ACa 840/13
[3] I C 596/17
[4] VI ACa 1405/14, Legalis nr 1587431
[5] Wyrok SN z 15 czerwca 2018 r., I CSK 472/16, Legalis nr 1788296
[6] I C 1461/16, niepublikowany
[7] I C1079/17, niepublikowany
Odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu. PORADNIK
czytaj więcej >
Odszkodowanie za wypadek w drodze do pracy i w drodze z pracy – kompleksowy poradnik
czytaj więcej >
Chłopiec stracił rękę w wypadku rolniczym – otrzyma wysokie odszkodowanie na zakup protezy w ramach ubezpieczenia OC gospodarstwa
czytaj więcej >
Czy za mózgowe porażenie dziecięce na skutek błędu medycznego należy się odszkodowanie?
czytaj więcej >
Rekordowe odszkodowania za trwały uszczerbek na zdrowiu lub śmierć
czytaj więcej >
Zderzenie czołowe – jak uzyskać wysokie odszkodowanie?
czytaj więcej >
Odszkodowanie dla Komendy, czyli kalkulator ludzkiej krzywdy
czytaj więcej >
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez zaparkowany na poboczu pojazd
czytaj więcej >
Czy za mózgowe porażenie dziecięce na skutek błędu medycznego należy się odszkodowanie?
czytaj więcej >
Komu i w jakich okolicznościach należy się odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne aresztowanie lub skazanie?
czytaj więcej >
Odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu. PORADNIK
Chłopiec stracił rękę w wypadku rolniczym – otrzyma wysokie odszkodowanie na zakup protezy w rama...
Rekordowe odszkodowania za trwały uszczerbek na zdrowiu lub śmierć
Odszkodowanie za wypadek w drodze do pracy i w drodze z pracy – kompleksowy poradnik
Zderzenie czołowe – jak uzyskać wysokie odszkodowanie?
Odszkodowanie dla Komendy, czyli kalkulator ludzkiej krzywdy
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez zaparkowany na poboczu pojazd
Czy za mózgowe porażenie dziecięce na skutek błędu medycznego należy się odszkodowanie?