Odszkodowanie z tytułu śmierci osoby bliskiej w wypadku drogowym przewidziane w art. 446§3 kc

Art. 446 § 3 Kodeksu cywilnego stanowi, że: „Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej”. Wyjaśniamy, komu przysługuje odszkodowanie i co oznacza „znaczne pogorszenie sytuacji życiowej”?

Rodzinie osoby, która poniosła śmierć wskutek wypadku drogowego, oprócz innych świadczeń, takich jak zadośćuczynienie, renta czy zwrot kosztów pogrzebu, może przysługiwać także szczególny rodzaj odszkodowania wymieniony w art. 446 § 3 KC, czyli odszkodowanie po śmierci osoby bliskiej. Spełnia ono rolę swoistej rekompensaty związanej ze znacznym pogorszeniem sytuacji życiowej najbliższych poszkodowanego. Szkody majątkowe, które są trudne do zmierzenia i uchwycenia, mogą zostać w ten sposób naprawione.

Komu przysługuje odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby?

Według wspomnianego wyżej przepisu, przez pojęcie najbliższych członków rodziny, czyli jedynych osób uprawnionych do otrzymania odszkodowania, należy rozumieć zarówno rodziców i dzieci zmarłego (dzieci wspólne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, dzieci znajdujące się pod opieką prawną, dzieci obce przyjęte na wychowanie i utrzymanie), jak również osoby pozostające ze zmarłym w stosunkach rodzinnych wstępnych i zstępnych, a także dalszych krewnych, np. dziadków, wujostwo, i rodzeństwo. Pojęcie najbliższych członków rodziny jest jednak znacznie szersze i w szczególnych przypadkach może dotyczyć również związków partnerskich (konkubentów, narzeczonych) czy też innych sytuacji, w których daną osobę i zmarłego łączyły silne więzi emocjonalne.

Co oznacza „znaczne pogorszenie sytuacji życiowej”?

Kolejną istotną i wymagającą wyjaśnienia kwestią jest rozumienie stwierdzenia „znaczne pogorszenie sytuacji życiowej”, o którym mówi art. 446 § 3 Kodeksu cywilnego. Należy, w tej kwestii wyróżnić 2 aspekty:

• znaczne pogorszenie sytuacji życiowej związane z zespołem czynników, mających wpływ na położenie życiowe jednostki,
• znaczne pogorszenie sytuacji życiowej związane z utratą możliwości stabilizacji i możliwości polepszenia warunków do życia.

Znaczne pogorszenie sytuacji życiowej musi być obiektywnie uzasadnione, a więc po prostu udowodnione, aby powód mógł ubiegać się o odszkodowanie po śmierci osoby bliskiej. Dowodami na znaczne pogorszenie sytuacji życiowej może być wykazanie w postępowaniu m.in. utraty różnego rodzaju świadczeń otrzymywanych od zmarłej osoby czy też udokumentowanie wystąpienia u uprawnionego tak silnej depresji czy też utraty zdrowia, że nie jest on w stanie zajmować się własnymi sprawami, uzyskiwać dochodów i wykonywać różnego typu czynności, składających się na jego funkcjonowanie w domu, pracy i społeczeństwie.

Równie ważną kwestią jest relacja pomiędzy śmiercią osoby bliskiej a pogorszeniem sytuacji życiowej, tzw. adekwatny związek przyczynowy. Musi tu występować związek przyczynowy, łączący oba pojęcia.

Istotne jest udowodnienie wszystkich okoliczności, mających wpływ zarówno na wysokość odszkodowania za wypadek śmiertelny, jak i jego zasadność. Z tych względów, zwłaszcza w przypadku konieczności wykazania wszystkich istotnych elementów poszkodowania, pokrzywdzeni powinni korzystać z pomocy prawnej profesjonalisty, jakim jest doświadczony w tego typu sprawach odszkodowawczych radca prawny.

Na co przyznawane jest odszkodowanie po śmierci osoby bliskiej?

Celem odszkodowania za śmierć osoby bliskiej jest rekompensata zmienionej sytuacji życiowej. Odszkodowanie to nie może być zatem źródłem wzbogacenia się osób najbliższych zmarłego. Obecnie Sąd Najwyższy i sądy powszechne stoją na stanowisku, iż pogorszenie sytuacji życiowej dotyczy wyłącznie sytuacji majątkowej.

Czy odszkodowanie podlega dziedziczeniu?

Jeśli chodzi o samo odszkodowanie, to wchodzi ono w skład majątku i podlega dziedziczeniu na zasadach ogólnych, pod warunkiem że sprawa zostanie skierowana do sądu przed śmiercią bezpośredniego beneficjenta tj. osoby najbliższej dla zmarłego. Bieg przedawnienia rozpoczyna się z dniem, w którym uprawniony dowiedział się o szkodzie oraz osobie zobowiązanej do jej naprawienia.

W związku z powyższym, najistotniejszą kwestią jest zatem niezwlekanie ze skierowaniem do sądu sprawy o odszkodowanie po śmierci osoby bliskiej. W przeciwnym razie rodzice, którzy są w podeszłym wieku mogą nie dożyć tej chwili, gdyż trauma wywołana śmiercią syna lub córki może przyśpieszyć ich własny zgon – często tak właśnie bywa, że śmierć dziecka i fakt, że ktoś przeżył własne dziecko, powoduje utratę chęci do życia.